کنتاکتورها و بریکرها از جمله تجهیزات کاربردی مدارات الکتریکی هستند. سوئیچ های قدرت به صورت سری در مدار نصب می شوند تا در شرایط لازم بتوانند مسیر بسته را باز و یا در مسیر باز جریان را قطع کنند. با وجود اینکه انواع سوئیچ های قدرت درمواردی مانند امکان اعمال فرمان و یا کنترل از راه دور و... با یکدیگر مشابهند؛ اما تفاوت های عملکردی زیادی بین آن ها وجود دارد.
با مقایسه کنتاکتور و بریکر شناسایی عملکرد هریک از آن ها راحت تر خواهد بود. هدف از ارائه این محتوا بررسی تفاوت های کنتاکتور و بریکر از نظر ساختار و عملکرد است.
بریکر چیست؟
یکی از انواع سوئیچ های قدرت بریکرها ( قطع کننده های مدار ) هستند. این تجهیزات به صورت سری در مسیر بار قرار میگیرند. در زمان بروز خطا کنتاکت بریکر که درحالت بسته قرار داشتند، به صورت خودکار باز می شوند.
بریکرها کارکرد حفاظتی دارند و برای محافظت از مدار و تجهیزات یا ایزوله کردن بخشی از سیستم مورد استفاده قرار می گیرند. این تجهیزات دارای انواع مختلفی هستند؛ ازجمله پرکاربردترین آن ها عبارتند از:
· کلید مینیاتوری
· کلید اتوماتیک
· کلید حرارتی
· کلید هوایی
هریک از این بریکر ها ویژگی های منحصر به فردی دارند و برای کارکرد ویژه ای نیز طراحی شده اند. در کنار برخی تفاوت ها، اصول عملکرد و ساختمان بریکرها مشابه یکدیگر است. ساختمان بریکر از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
· تیغه کنتاکت
· واحد شناسایی خطا
تیغه یا کنتاکت در بریکر
وضعیت تیغه ها در حالت عادی به شکل بسته است که در این حالت جریان بار نیز برقرار خواهد بود. تیغه ها با واحد شناسایی خطا بریکر در ارتباطند، و اگر خطایی بروز کند کنتاکت ها تغییر حالت داده و باز می شوند.
تریپ یونیت در بریکر
یکی از بخش های اصلی در ساختار بریکر، واحد شناسایی خطا یا تریپ یونیت است. اما کنتاکتورها فاقد این بخش هستند و این مهم ترین تفاوت بین این دو دستگاه می باشد. اصل ماهیت حفاظتی بریکر، برنقش و وجود این واحد استوار است. هرزمان تریپ یونیت خطا یا شرایط غیرعادی در مدار تشخیص دهد؛ دستور تغییر حالت وضعیت تیغه صدر می شود.
کنتاکتور چیست؟
کنتاکتورها نسبت به بریکرها سوئیچ های ساده تری هستند. این تجهیزات معمولا نقش راه اندازی و سوئیچینگ را ایفا می کنند. راه اندازی موتور الکتریکی از مهم ترین کاربردهای کنتاکتور زیمنس است. یکی از تفاوت های کنتاکتور و بریکر این است که کنتاکتور به تنهایی نمی تواند نقش محافظتی برای مدار داشته باشد.
بنابراین درصورت راه اندازی موتور با کنتاکتور، باید ازتجهیزات حفاظتی دیگر مانند بیمتال و.. استفاده کرد. مهم ترین بخش های ساختار کنتاکتور عبارتند از:
· کنتاکت
· بوبین یا آهنربای الکتریکی
بوبین از یک سیم پیچ و یک هسته آهنی تشکیل شده است و از طریق یک سیگنال خارجی مانند خروجی PLC تغذیه می شود. با تغذیه بوبین سیم پیچ به یک آهنربای الکتریکی تبدیل می شود. تیغه کنتاکتور هم شامل دو بخش ثابت و متحرک است.
آهنربای الکتریکی تشکیل شده تیغه متحرک را جذب کرده و بدین ترتیب مسیر قدرت را می بندد. تا زمانی که بوبین تغذیه می شود کنتاکت ها در حالت بسته باقی می مانند.
کنتاکتور و بریکر در تغییر وضعیت کنتاکت ها با یکدیگر تفاوت دارند. تغییر وضعیت تیغه ها در کنتاکتور به تغییر وضعیت سیگنال فرمان مرتبط است. درحالی که در بریکر تغییر شرایط مدار مانند بروز یا رفع خطا، وضعیت تیغه ها را تغییر می دهد.
عملکرد تیغه ها در بریکر و کنتاکتور دارای تفاوت های دیگری نیز می باشد که در ادامه آن هارا شرح می دهیم.
تفاوت کنتاکتور و بریکر در عملکرد تیغه ها
از سه دیدگاه مختلف دیگر تیغه های کنتاکتور اشنایدر و بریکر با یکدیگر تفاوت دارند. اولین تفاوت مربوط به ظرفیت عبور جریان از تیغه های قدرت است. برخی بریکرها مانند کلیدهوایی رنج عبور جریان بسیار بالا بین 630 تا 6300 آمپر دارند. درحالی که درکنتاکتورها مانند کنتاکتور زیمنس رنج عبور جریان بین 9 تا 800 آمپر می باشد.
دومین تفاوت به وضعیت اولیه تیغه ها مرتبط است. تیغه های اصلی کنتاکتور درشرایط عادی درحالت باز قرار دارند و درصورت وصل تغذیه بوبین بسته می شوند. اما در بریکرها تیغه ها به صورت پیش فرض بسته هستند و هنگام بروز خطا باز می شوند.
عدم اتوماتیک بودن شرایط قطع و وصل تیغه ها در کنتاکتور، سومین تفاوت است. تیغه های بریکر کاملا اتوماتیک و به فرمان تریپ یونیت می توانند مدار را قطع کنند. حتی در برخی موارد امکان وصل مدار به صورت اتوماتیک پس از بر طرف شدن خطا نیز وجود دارد. ولی در کنتاکتور این امکان وجود ندارد و کنتاکت ها تنها از طریق سیگنال فرمانی که بوبین را تغذیه می کند، ثطع و وصل می شوند.
تفاوت کنتاکتور و بریکر در آهنربای الکتریکی
بریکرهایی که دارای واحد تریپ حرارتی- مغناطیسی هستند، از آهنربای الکتریکی استفاده می شود. در کنتاکتور نیز آهنربای الکتریکی وجود دارد اما به شکلی متفاوت. سیم پیچ کنتاکتور به گونه ای طراحی شده است که بلافاصله با تغذیه بوبین آهنربای الکتریکی تشکیل می شود.
در بریکر باوجود اینکه سیم پیچ در مسیر عبور جریان قرار دارد اما به گونه ای طراحی شده است که در جریان نامی و عملکرد عادی فاقد خاصیت مغناطیسی است. با افزایش ناگهانی جریان ، اهنربای الکتریکی تشکیل شده و می تواند وضعیت تیغه هارا تغییر دهد.
